Buite Tyd

 

Die skraal figuur kniel voor die nuut-gekerfde eikehout dubbelbed. Lang swart hare val soos ‘n waterval oor haar rug en omvou haar skouers soos ‘n kombers. Haar lang vingers is inmekaar geweef en soos ‘n hart wat klop, pers hulle saam en ontspan, soos wat haar prewelende versoeke in ‘n onhoorbare fluisterstem afwissel met dringende pleidooie en diep dankbaarheid. Nou en dan ontsnap ‘n sagte lofgesang haar rooi lippe, en kort-kort biggel ‘n traan of twee oor haar bloesende wange.  

Elke nag kniel die skraal figuur geklee in haar lang, wit moeselin nagrok, in gebed en elke nag bid sy: “Here my God, ek dra my kinders aan U op. Ek bring voor U troon my kinders, en hulle kinders, en hulle kinders se kinders – en ek vra dat U hulle sal beskerm en sal bewaar en bo alles, dat U hulle siele sal red van die verderf…”

Om haar staan twee rye engele. Hulle verblindende wit vlerke, versier met gelouterde goud, vorm ‘n ondeurdringbare muur. Een ry engele kyk na binne, hulle hou hande vas, hulle hoofde is geboë en hulle oë gesluit terwyl hulle saam met haar bid. Die ander ry engele kyk buitentoe, hulle oë wawyd oop. Met hulle glimmende twee-snydende swaarde en groot, gloeiende skilde is hulle gereed vir oorlog.

Anette slaap rustig alleen op haar massiewe, antieke dubbelbed. Haar seuntjie, ‘n skamele 2 jaar oud, slaap in die kamer langsaan. Dis net hulle 2 in die huis. Haar man werk weg vir ‘n rukkie, maar sy is gewoond daaraan. Dis nou maar deel van sy werk, wat kan mens nou maak? Inelkgeval, daar was nog nooit voorheen insidente nie, en sy is buitendien nie bang nie. Sy is ‘n sterk vrou, groot oë, groot beenstruktuur, en alhoewel haar glimlag ‘n hele vertrek kan ophelder, kan haar tong enigiemand sny tot op die grootte wat sy hulle wil hê. Nietemin, net vir ingeval, lê daar ‘n gelaaide vuurwapen op die bedkassie.

Haar man wou hulle nie alleen los nie. Hy het gevra dat hulle saam met hom kom, maar sy het volstrek geweier. Sy is ‘n vrou in haar eie reg en ten spyte van haar ma se vele aanmanings, weier sy om “onderdanig” te wees. Bid jou aan, ‘n vrou met haar kwaliteite en ervaring sommer net so alles los  - en dit vir ‘n man!

Buitendien, wat sal haar vriendinne van haar dink? Na jare se inwurm is sy uiteindelik deel van die uitgesoekte kring dames – ‘n besonderse, invloedryke groep vrouens wat onafhanklik en met ysterhande in satyn-handskoene, hulle huishoudings rigied regeer en stuur in die rigting wat vir hulle nog meer mag en status sal verleen. Vertel die Bybel dan nie self die storie van die perfekte vrou in Spreuke 31 nie? Sy was ‘n vasvatvrou, ‘n besigheidsvrou. En inelkgeval, elke byeenkoms – of dit nou net ‘n tee-drink is, of formele funksie – word geopen en afgesluit met gebed.

‘n Geritsel in die gras laat Anette wakker skrik. ‘Dalk het ek my net verbeel,’ dink sy, en lê doodstil, haar oë wawyd oop. Nog ‘n geritsel. Nog een. Sy hou haar asem op. Die geritsel beweeg nader aan haar venster en ‘n onbekende koue vrees gly teen haar rug af. Soos digte mis sprei die vrees en verdof haar gedagtes, omklem haar hart en begin haar wurg. Sy weet sy moet bid, maar sy kan nie. Die woorde wil nie vorm nie, en haar tong is gevries.

Die gedagte aan haar seuntjie oorwin die vrees en sy seil versigtig en so saggies as wat sy kan, teen die bed af en kruip saggies oor die vloer. Maar sy verstar toe die skaduwee van ‘n man reg teen haar venster op die gordyn val. ‘n Tweede skaduwee verskyn en toe ‘n derde. Haar hele lyf ys. Sy kyk magteloos hoe hulle die venster sny en hulle hulle hande deur die gat druk en vat-vat op soek na handvatsel om die venster oop te maak.

Daar, in die middel van haar slaapkamer vloer, in haar bypassende stel egte sy slaapklere, haar stylvolle kort swart kapsel nou roekeloos verward, besef sy die werklikheid van haar situasie… Sy en haar seuntjie is weerloos, magteloos, oorgelaat aan die genade van die onbekende mans wat besig is om by haar huis in te breek. Terwyl die vrees haar keel toedruk, hoor sy ‘n sagte fluisterstem in haar kop, ‘Bid.’

Die enkele woordjie smelt ‘n stukkie van haar vrees-gevriesde lyf, en sy kyk na die wapen op die bedkassie. Sy oorweeg vir ‘n oomblik om die wapen te gaan haal, maar asof vanself draai haar lyf om en bevind sy haar op haar knieë. En asof vanself, vou haar hande saam en sy begin onhoorbaar sag onbekende woorde prewel.

Die engele in die vertrek kyk na mekaar en knik goedkeurend. Die een met sy arms om haar lyf staan stadig regop, sy hande half uitgesteek na haar toe, gereed om weer te keer as sy probeer opstaan. Maar sy bly op haar knieë. Die een wat haar hande saamgevou het, kniel steeds saam met haar, sy hande beskermend om hare. Oudergewoonte, vat die ander engele hande en vorm ‘n kring rondom haar, hulle hoofde geboë en oë gesluit terwyl hulle saam met haar bid. ‘n Tweede ry engele staan wag rondom hulle, hulle glimmende swaarde en gloeiende skilde gereed vir oorlog.

‘n Paar minute later raak die woorde in haar stil. Haar oë is steeds toe, maar dis asof ‘n lig in die kamer skyn. Skielik is die lig weg, en die vertrek voel koud en donker. Meteens onthou sy weer van die inbrekers, maar toe sy opkyk was hulle weg. Sy spring op en hardloop na haar seuntjie se kamer toe. Flitse van die afskuwelikste goed speel voor haar af. Met ‘n hart wat klop asof dit uit haar bors wil breek, ruk sy die kamerdeur oop.

Maar haar kind lê doodrustig en slaap, ongestoord en onbewus van die krises wat hom sopas afgespeel het. Sy sak inmekaar teen die deurkosyn, en trane van verligting rol vrylik oor haar wange. Sy maak haar oë toe, maar in plaas van donkerte, is dit weereens asof ‘n lig in die kamer skyn. Sy maak haar oë oop, maar dit is so donker soos tevore.

Die engele om die kind glimlag vir mekaar – hulle het dit al duisende kere gesien: die ouer wat rasend van bekommernis op hulle kind afstorm, onbewus van die teenwoordigheid van die laer engele om die kind. Hulle helder vlerke gloei verblindend en oorvleuel so dig dat jy nie eens die kindjie kan sien nie. Hulle kyk op na die gesig van die Vader en Hy knik goedkeurend.

Anette loop stadig terug na haar kamer toe. In haar kop probeer sy ontrafel en verstaan wat nounet gebeur het, maar niks maak sin nie. Sy gaan sit op haar bed wat sy by haar ma ge-erf het. Haar ma het dit by haar ma ge-erf en die weer by haar ma. Dis handgekerf uit ‘n massiewe eikehoutboom deur haar pa as ‘n trougeskenk vir haar. Sy maak haar bedkassie se laai oop en haal ‘n geel-verweerde foto daaruit. Dis ‘n foto van haar oumagrootjie en dit was in die Bybel wat sy saam met die bed ge-erf het. Die Bybel was in Hollands, so die staan op die boekrak in die eetkamer. Haar eie Bybel lê ook in die laai. Sy kan nie onthou wanneer laas sy dit gelees het nie. Haar kop sak in skaamte. Sy kyk weer na die foto, en skielik sien sy iets wat sy nog nooit voorheen gesien het nie…

Op die foto kniel haar oumagrootjie langs die einste bed, haar lang swart hare val soos ‘n waterval oor haar rug en vou soos ‘n kombers om haar skouers. Haar lang vingers is inmekaar gevleg. Maar agter haar is ‘n helder skynsel van lig. Anette het dit nog altyd net as oorblootstelling van die film afgeskryf. Maar vanaand lyk die lig op die foto anders, amper bekend. Sy bring die foto nog nader en terwyl sy dit aandagtig bestudeer, roer die herkenning in haar hart.

“Maar dis dan dieselfde lig!” roep sy verbaas uit, en haar oë rek toe sy besef wat dit werklik beteken.  

Met trane wat oor haar wange stroom, sak sy op haar knieë langs die bed neer, weef haar vingers inmekaar en gee haar oor aan die Almagtige God.

En terwyl die kamer vul met ‘n helder, warm lig, vat die engele weer hande.

Om asem te haal

Die kerslig flikker deurmekaar in die donker kamertjie, amper op die ritme van haar bewende hand terwyl sy die pen onder beheer probeer bring. Dis 'n donker nag. Nuwemaan. Ironies dat hulle dit nuwemaan noem - die donkerste verdwyning van die einde van die maan. Sy probeer haar gedagtes fokus op die brief voor haar. Hoe sê mens dit? Dis so finaal? Sê nou daar is nog 'n kans? Sê nou, ek is oorhaastig? Die kerslig flikker weer en die skadu's teen die muur dans ritmies saam. Haar pen huiwer. Die kinders begin giggel in die slaapkamer. Sy wag. Daar giggel hulle alweer! Sy stem weergalm in haar ore: "Daai kinders van jou is besig om my gek te maak!"

Doelbewus staan sy op en gaan haal die belt. Hoekom is dit so moeilik vir hulle om hulle samewerking te gee? Hoe moeilik is dit om soet te wees? Sy ken die antwoord. Jare van sielkundige manupilasie en swaarkry en Bybelversies het haar al genoeg kennis gegee om enige sielkundige of predikant aan te vat - en te wen. Maar nou moet hulle eers stil. Haar hart breek toe die houe val. Houe wat haar bewende hand toedien. Haar mond praat gevaarlik sagte woorde van waarskuwing. Die kinders - haar kinders - sluk die trane weg, sluk die huil weg, terwyl hulle haar saggies snikkend met fluisterstemmetjies antwoord. 

Terug by die lessenaar tel sy die pen weer op. Die kers se vlam is skielik stil. Sy staar na die vlam, amper asof sy wysheid, insig, raad, iets soek om leiding te gee. Verdomp!! Dis 'n vlam, waarom gee dit nie die weg aan nie? Die knop in haar keel ruk haar dwalende waansin terug na die leë papier voor haar. Wil ek nog? Nee. Ek wil nie. 

Ek sal nie. Ek kan nie. Ek kan nie! Ek kan nie meer nie! Die knop bars oop en 'n enkele traan biggel oor haar wang. Vies vee sy dit af, want as sy dit los, dink die ander trane dalk ook dat hulle maar uit hulle tronk kan kom. Haar brein begin weer oortyd werk. Die pro's en cons, vir die duisendste maal draai dit deur haar kop. Sy hoef nie eers meer daaraan te dink nie, dis al ingeprent van al die oor en oor probeer om daardie verdomde venster te kry nadat die deur so genadeloos, so verskriklik wreed, toegeslaan is. Maar sy kry dit nie. 

Die tweede, derde, vierde traan rol teen haar wang af, oor haar neus, en dam onder die bril se raam saam. Sy sit die pen neer en vee haar bril eers droog. maar die waas wil nie verdwyn nie. Spyt kom altyd te laat, sê hulle. Hulle is verkeerd. Spyt is altyd net betyds om jou tevang voor jy gelate jou dwaasheid aanvaar. Die kers flikker weer en sy ruk uit haar beswyming uit.

Wat soek ek hier? Die vraag - retories - wag vir 'n antwoord. Sy lig weer haar pen op. Sy teken 'n hartjie. Janee, dit is wat ek soek, sug sy in die skemerlig van die dansende kers. Die blare ruis in die groot akkerboom buite die venster. Sy kyk op en kyk die duisternis in. Skielik ruk die wind die kersvlammetjie dood en sy is gehul in 'n onbekende nag. Die bang vir die donker wat wegkruip in die kind binne almal van ons, knyp skielik haar boud en sy wil net opspring. 

Die vraag kom vanself: Wat kan erger wees daarbuite as wat ek het hier binne? Die knyp sluip gedwee terug na die duisternis waar dit vandaan gekom het. Sy kyk die nag aan, uitdagend, vreesloos, skielik kalm. Kom haal my, dink sy, terwyl sy wag om 'n sekel voor haar te sien. 

"Kom haal my," prewel sy sag. Mens tart darem nou ook nie die noodlot nie. In haar hart begin die vrees bons, Wat as dit my hoor? Sê nou, sê nou iets gebeur regtig? Haar handpalms begin skielik sweet, die boom se blare ritsel harder en harder, haar oë soek naarstiglik deur die vae donkerte. Skielik vlieg sy uit haar stoel en pluk die gordyne toe. Maar voor die laaste entjie lap die nag kon uitsluit sien sy iets glim in die maanlig wat nie skyn nie. Haar hart ys.

Die bloed syfer weg van haar ledemate af na haar hart toe. Sy word bleek, haar pupille vergroot terwyl sy die gordyn wegtrek om te kyk na dit wat sy gesien het. Maar dit was weg. Tog, daar is iets in die tuin onder die boom... daar staan iets, so deurskynend soos die nag, so onsigbaar soos jou verbeelding, maar tog so werklik, 'n teenwoordigheid. Dit staan net daar - doodstil. En kyk na haar. Sy kyk terug. 

Skielik besef sy dit wag vir haar om te kies. Sy kan kies. Sy kan gaan en dit sal haar vat. Of sy kan bly. En dit sal weggaan tot sy dit weer roep. Haar kinders se gesiggies flits deur haar brein. Die kloklaggies, die huil, die armpies wat soos bobbejaantjies om jou nek vasklou, die simpel grappies... Sy laat sak haar kop en los die gordyn. Die lap maak die venster toe en die teenwoordigheid huiwer nog 'n rukkie voor dit pad vat terug na waar dit ook al vandaan kom. "Ek wil my kinders sien grootword," prewel sy verskonend. 

Stadig gaan sit sy op die stoel en bêre die pen en leë papier. Dalk moet ek net harder bid, meer liefde gee... Ek moet net harder probeer. 

Sy hoor nie die voetstappe agter haar nie. Sy sien nie die skerp glim van die slagtersmes bo haar kop nie. Die skielike beweging van sy arm laat haar kop omruk net toe die lem deur nek gly. 

Sy voel die warm bloed teen haar nek afloop en oor haar borste stroom, haar oë val-val toe. Sy sien sy gesig - gevoelloos, soos sy hart, sy dade, sy siel. 'n Laaste traan huiwer op haar wang. Haar kinders se gesiggies weerkaats daarin voordat in 'n duisend druppeltjies op die vloer breek. Net voor haar oë sluit, hoor sy 'n stem, veraf, maar vol gesag... "Dis nie jou tyd nie"...

Toe sy weer haar oë oopmaak lê sy in 'n spierwit kamer. Haar lyf voel anders, amper ligter, haar oë kyk maar sien nie. Sy knip-knip om die waas weg te kry. Sy draai haar kop. Sy sien die drie gesiggies wat afwagtend na haar kyk en haar mondhoeke krul op. 

"Mamma!" 

En in die omhelsing van bobbejaanarmpies haal sy weer skoon asem.